عکاسی در جهان امروز
اختراع عکاسی، تحولی گسترده در راه بهره‌گیری از تصویر را، به انسان قرن تکنولوژی نوید داد. عکاسی در مدت کوتاهی پس از اختراع آن، بسیار سریع در گوشه گوشه‌ی زندگی بشر رخنه کرده است. کمتر خانواده‌ای را میتوان یافت که به عکاسی و جمع‌آوری یادبودهای ایام خوش و گذران زندگی علاقه نشان ندهد و از طریق عکس آنها را ثبت نکند. عکسها در مقابل چشمان حسرت زده ما، خاطرات گذشته را زنده می کنند. حوادث و اتفاقاتی که در جهان پهناور رخ دادند در چهارچوب تصویر به معرض نمایش در می‌آیند.
در حقیقت عکاسی سه ویژگی علمی، صنعتی و هنری دارد و باید پذیرفت که عکاسی نه تنها علم یا صنعت و هنر، بلکه از هریک نشانه‌ی بسزایی دارد. زیرا در آغاز، عکاسی مانند یک پدیده علمی تولد یافت و قوانین علمی در پیشرفت آن مؤثر افتاده‌اند و سپس مانند یک صنعت رونق گرفت و آنگاه جنبه‌ی هنری یافت.
زندگی و وقایع گوناگون آن در بستر زمان جریان میابد و تغییر میکند. عکاسی و دوربین عکاسی است که گذر زمان را در لحظه‌ی کوتاه محصور میکند و تا ابد آن را بیحرکت میگرداند. این توانایی دوربین عکاسی در بیان واقعیت به شکلی خاص موهبت نگریستن با چشمی دیگر را به انسان عطا کرد. چشمی که با آن زمان متوقف شده تماشا میشود و چه ارزشمند است تصویری که از یک واقعه‌ی برگشت ناپذیر تهیه شده است.
پیدایش عکاسی در جهان
اواخر قرن هجدهم و اوایل قرن نوزدهم، پدیده‌های متعدد علمی به جهانیان معرفی شد. کشتی بخار، گاز روشنایی، تلگراف، راه‌آهن و عکاسی از جمله این پدیده هاست. عکاسی در اروپا متولد شد و در آمریکا و دیگر نقاط جهان به تکامل رسید. ژوزف نیئپس افسر بازنشسته‌ی ارتش فرانسه، پس از مدتها تلاش و تحقیق سرانجام توانست در سال ۱۸۲۶ اولین عکس دنیا را به ثبت برساند.
این عکس تنها توسط اتاقک تاریک، سطح حساس به نور(کاغذ عکاسی) و نور تهیه شد. اتاقک تاریک عبارت بود از جعبه یا اتاقکی که فقط بر روی یکی از سطوح آن روزنه ای ریز تعبیه میشود. نور از روزنه عبور کرده، تصویری نسبتاّ واضح اما وارونه بر روی سطح مقابل تشکیل میداد. اگر قطر روزنه ریزتر از حد معمول بود شعاعهای نور در محل روزنه دچار تفرق میشد و در صورتی که قطر روزنه بیشتر بود، نقاط نور تداخل کرده، تصویری ناواضح به دست می آمد.
ماده حساسی که نیئپس برای بدست آوردن تصویر بکار برد نوعی قیر طبیعی به نام مومیا بود. این قیر سفید رنگ در مقابل نور سخت میشد. سطح صفحه‌ای فلزی ابتدا به رنگ تیره اندود میشد و سپس چندبار توسط قیر طبیعی آغشته میشد. پس از قرار گرفتن صفحه در اتاقک تاریک و نوردهی به آن، صفحه در محلولی از روغن لاواند جوهر اسطوخدوس قرار میگرفت. قیر نور نخورده در این محلول حل میشد و سطوح نور خورده نیز به صورت سفید یا قیر برجامانده و سخت شده در تصویر به نمایش در می آمدند.
سرانجام ژوزف نیئپس موفق شد برای اولین بار مواد حساس را در اتاقک تاریک بکار ببرد. او حدود هشت ساعت به آن نور داد و سپس آن را ظاهر و ثبت کرد و بدین ترتیب اولین عکس دنیا به ثبت رسید.
نیئپس این روش را هلیوگرافی یا ترسیم به وسیلهی خورشید نامگذاری کرد. زمان طولانی نوردهی ناشی از حساسیت بسیار کم ماده حساسی بود که او ساخته بود.
عکس زیر را که مشاهده میفرمایید توسط اینجانب به ثبت رسیده است. برای تهیه این عکس از روش چاپ اولین عکس دنیا استفاده کردم. قوطی رب گوجه فرنگی به عنوان اتاقک تاریک و از کاغذ عکاسی به عنوان سطح حساس به نور استفاده کردم. روزنهای ریز در دیوارهی قوطی رب که ایجاد و توسط آن روزنه نور به سطح حساس رسید. زمان نوردهی هشت ثانیه میباشد. اتاقک تاریک اساس دوربین های پیشرفته امروزیست.
پیدایش عکاسی در ایران
پیدایش عکاسی و رواج روشهای گوناگون این فن در ایران، با اختلاف حدود سه سال ار اعلام موجودیت عکاسی در سال ۱۸۳۹ در فرانسه روی داده است. نخستین دستگاه‌های عکاسی به روش داگوئوتیپ به درخواست محمد شاه قاجار از کشور روسیه و انگلیس به دربار ایران وارد شد. در اواسط دسامبر ۱۸۴۲ مطابق با پایان آذر ۱۲۲۱ ه.ش نخستین عکسبرداری در ایران انجام شد. ملک قاسم میرزا شاهزاده ایرانی و ژول ریشار فرانسوی نیز از جمله پیشروانی هستند که در ایران به شیوه داگرئوتیپ عکسبرداری کرده‌اند.
ناصرالدین میرزا در شمار اولین افراد از خانواده سلطنتی بود که تصویر او بر صفحه‌ی داگرئوتیپ ثبت شد. این موضوع بعدها شگفتی بیش از حد او به عکاسی و حمایت های گسترده او از این فن و هنر را در سال- های طولانی سلطنت به دنبال آورد و زمینه‌ساز رواج گسترده عکاسی در ایران و کاربردهای گوناگون آن شد.
باوجود اینکه عکاسی به تدریج گسترش میافت اما هنوز برای مردم سحر و جادو تلقی میشد زیرا در مدت کوتاهی به وسیلهی نور تصویر واقعی به دست میآمد. این مسئله تا آنجا اوج گرفت که روزنامه‌های آن زمان این تصویرها را آیینه حافظه‌دار میخواندند.
حمایت شخص ناصرالدین شاه از عکاسی در ایران موجب رشد و گسترش زمینه‌های گوناگون این فن وهنر در سالهای آغازین پیدایش آن شده است. حال آنکه امروزه در صنعت عکاسی میکوشند تا دستگاه های مجهزتر و مواد بهتر بسازند تا احتیاجات روز افزون بشر را مرتفع سازد و کوشش صنعتگران برای بهتر کردن آن ادامه دارد........
با تشکر فراوان از سرکار خانم ناهید رمضانی که این مطالب ارزشمند را گردآوری نموده، با ما در میان گذاشتند.
