افسردگی را بهتر بشناسیم

خلق افسرده با اختلال افسردگی متفاوت است . خلق افسرده را همه ی ما تجربه می کنیم , گاهی شاد هستیم و گاهی غمگین و این نوسانات خلقی طبیعی هستند .اما اختلال افسردگی داستان متفاوتی دارد .افسردگی به عنوان یک اختلال روان پزشکی مجموعه نشانه هایی دارد که با هم در یک فرد جمع می شوند و دست کم 2 هفته طول می کشد .

یکی از این نشانه ها همان خلق افسرده است اما به شرطی که بصورت فراگیر در بیشتر روزها و بیشتر اوقات روز وجود داشته باشد . غمگین شدن به مدت یکی و دو ساعت در طول روز خلق افسرده به عنوان یک معیار تشخیصی برای اختلال افسردگی به حساب نمی آید  .نشانه دیگر کاهش توانایی لذت بردن است .ممکن است این سوال پیش بیاید که مگر لذت بردن هم توانایی می خواهد ؟پاسخ مثبت است . آن هایی که افسردگی را تجربه کرده اند خوب می دانند که توانایی لذت بردن را از دست داده اند .گاهی از این که بنده ِ ناشکری هستند و باوجود د ا شتن امکانات خوب باز هم احساس غمگینی دارند و احساس عذاب وجدان می کنند  . در حالیکه ناتوانی از لذت بردن به معنی ناشکر بودنشان نیست و از نشانه های شناخته شده ي افسردگی است .همه آن تفریحاتی که در گذشته برای بیمار لذت بخش بوده دیگر معنی و هیجانشان را از دست داده اند .یکی از انها کاهش لذت جنسی است .نشانه های دیگری هم هستن که به نشانه های نباتی معروفند که خواب و اشتها را شامل می شوند.معمولا در افسردگی خواب و اشتها کم می شود و بیمار وزن کم می کنداما در یک نوع خاصی که به افسردگی <<آتیپیک >> معروف است و در خانم ها شیوع بیشتری دارد , خواب و اشتها زیاد می شود و بیمار به دنبال پر خوری عصبی افزایش وزن پیدا می کند .نشانه مهم دیگر کندی روانی – حرکتی است . بیمار افسرده راه رفتن و صحبت کردنش کند می شود , آهسته صحبت می کند و اهسته راه می رود .موقع راه رفتن دستهایش را کمتر تکان می خورند . خودشان می گویند << احساس می کنم لباس آهنی بر تن دارم >> یا احساس می کنم یک وزنه ي سنگین به پایم بسته شده است . البته این کندی ممکن است در افسردگی سالمندان دیده نشود و بیشتر با بی قراری و سراسیمگی تظاهر کند . خستگی و بی انرژی بودن نشانه ي مهم دیگر است . خیلی وقتها بیماران افسرده برای راحت شدن از این احساس مزمن خستگی رو  به مصرف بی رویه ِي ویتامین ها و مکمل ها می آورند  . در حالی که تنها چاره ي آن درمان افسردگی است .کاهش تمرکز نشانه ي مهم دیگری است . بیمار افسرده مرتب وسایلش را جا می گذارد, اگر خانم خانه دار است یادش می رود به موقع زیر غذا را کم کند یا به موقع به غذا نمک بزند .او همچنین تمرکزش رادر حساب و کتاب از دست می دهد .گاهی این کاهش تمرکزبه خصوص در سالمندان شدید می شود و خودش را با اختلال حافظه نشان می دهد .ا این روی گاهی افتراق افسردگی از بیماری زوال عقل یا آلزایمر سخت می شود .یک تفاوت عمده ای که این جا  وجود دارد و به پزشک کمک می کند این است که بیمار افسرده از اختلال حافظه شکایت دارد در حالیکه معمئلا بیماران مبتلا به آلزایمر تلاش می کنندکه دیگران متوجه فراموش کاری آنها نشوند و با قصه پرازی سعی در پرکردن شکافهای حافظه اشان می کنند.احساس گناه و بی ارزشی از دیگر نشانه های افسردگی است .

همه ي ما خطاها و گناهانی داشته ایم .انتظار بر این است که یک انشان سالم به توبه پذیری خدا ایمان داشته باشد و اشتباهاتش راپذیرفته و سعی در جبران آنها داشته باشد , اما بیمار افسرده حتی نسبت به کوچکترین اشتباهاتی که در گذشته داشته مرتب خودش را سرزنش می کند و احساس گناه و  عذاب وجدان آزارش می دهد .بادرمان افسردگی این احساس های عذاب وجدان و خود سرزنشی هم بر طرف می شود .

یکی دیگر از نشانه های افسردگی درد های منتشر و غیر اختصاصی است که هیچ منشا فیزیکی ندارد.این مسِله در سالمندان بیشتر اتفاق می افتد .آنها به پزشکان متخصص زیادی مراجعه می کنند و معمولا در یک دستشان یک کیسه پر از دارو و در دست دیگرشان کیسه ای پر از جواب آزمایش های مختلف است .همه آزمایش ها نرمال هستند .

به یاد داشته باشیم که افسردگی  فقط یک بیماری روانی نیست . افسردگی یک بیماری سیستمیک است که همه قسمت های بدن می تواند در گیر کند.نشانه دیگر افسردگی , افکار تکرار شونده نسبت به مرگ   است که با آرزوی مرگ همراه می شود .و در موارد شدیدتر میل به خودکشی دیده می شود.

افسردگی مانند همه بیماریهای جسمی و روانی دیگر قابل درمان است .یکی از نشانه های افسردگی نا امیدی به آینده است . آنها متاسفانه نسبت به درمان خودشان هم گاهی نا امید می شوند و در پی درمان بر نمی آیند .افسردگی هر چقدر زودتر درمان شود پیش آگهی بهتر و عوارض کمتری دارد

امیدوارم با افزایش آگاهی اجتماعی نسبت به نشان های افسردگی مردم به موقع  از خدمات تخصصی روان پزشکی بهره مند بشوند .

دکتر حافظ باجغلی  - روان پزشک .

مقاله بر گرفته شده از هفته نامه صبح اندیشه  شماره 84