قسمت بیست و سوم: خانه های قدیمی (خانه حاج رسولیها و اخوان حقیقی)
خانه حاج رسولیها
در كوچه حاجیان خانه زیبائی قرار دارد كه تاریخ بنای آن به احتمال زیاد اواخر دوران زندیه میباشد. بانی این ساختمان شخصی به نام حاج رسولیها از تجار معتبر و خوشنام اصفهان بوده است. در چهار جبهه حیاط مستطیل شكل خانه فضاهای آن واقع شده اند. در میانه این 4 جبهه ، 4 تالار زیبا قرار گرفته اند كه پوشیده از تزئینات مقرنس، قطار بندی، گچبری، طلا كاری و نقاشی روی گچ هستند. متاسفانه قسمتهای مختلف خانه و تزئینات آن آسیب زیادی دیده اند. تالاری كه در جبهه شمالی بناواقع شده است از بقیه تالارها وسیعتر است.
بخش اندرونی خانه از ساختمان جدا شده و بصورت خانه مستقلی در آمده است. جبهه جنوبی خانه شامل تالار و دو اتاق سه دری در طرفین آن است كه فضاهای آن توسط دو كفش كن از یكدیگر جدا میشوند. طبقه دوم شامل اتاقهای سه دری و دو اتاق دیگر است. تالارهائی كه در دو جبهه شرقی و غربی بنا واقع شده اند با ارتفاعی معادل 2 طبقه دارای ارسیهای مرتفع و وسیعی هستند كه به سوی حیاط باز میشوند.
ارسی غربی كاملا تخریب شده است. در گوشه جنوب غربی ورودی خانه واقع شده و شامل سر در و هشتی است. در طبقه بالای هشتی اتاق زیبائی قرار دارد كه با اتاق گوشواره جبهه جنوبی خانه مرتبط است.
تزئینات فراوان گچبری رنگی نماهای حیاط به مرورو زمان به صورت قطعاتی از دیوار جدا شده اند. این قطعات در عملیات مرمتی سال 1357 و 1364 شمسی تثبیت شده اند و از ریزش آنها جلوگیری بعمل آمده است. نماهای خانه پنجره های متعدد مشبك به شیشه های رنگی و گره چینی چوبی دارند كه بیشترآنها آسیب دیده اند و حوض مستطیلی كه در وسط حیاط واقع شده زیبائی مخصوص به عمارت می داده است. با آنكه گذشت زمان و بی توجهی مالكین آسیبهای فراوانی به بنا وارد آورده است هنوز هم این خانه قدیمی یكی از نمونه های زیبای معماری اواخر زندیه به شمار میرود.
آدرس: خیابان چهار باغ پایین، کوچه درب کوشک، کوچه حاجیان
خانه اخوان حقیقی
يكي از محلات قديمي اصفهان محله پشت بارو است. اين محله كه تا قبل از تغيير پايتخت در زمان صفويان از محلات آباد بود، در آن روزگار داراي خانه هاي باشكوه و مجلل بسيار بود كه متاسفانه بسياري از آن ها از بين رفته اند. يكي از اين خانه ها خانه اخوان حقيقي است كه از بناهاي بسيار جالب دوران زنديه است.
تعميرات و مرمت اين خانه در سال هاي قبل از پيروزي انقلاب انجام شده و قسمتي از آن نيز در سال هاي اخير مرمت و بازسازي شده است. معماري خانه حقيقي تماماً داراي نشانه هاي صفوي است و كمتر عنصر قاجار در آن ديده مي شود.
پس از ورود به حياط، فضاي نسبتاً بزرگي شامل حوض، كف حياط كه آجر فرش شده و باغچه نمايان مي شود. در قسمت شمال، اتاق شاه نشين با پنجره ارسي بسيار زيبايي قرار دارد كه ديوارهاي آن با تزئينات مقرنس كاري و نقاشي رسمي بندي تزئين شده اند.
در جبهه شرقي ساختمان سالن ديگري واقع شده كه در آن روزگار به ساكنان خانه اختصاص داشته و ارتباطي با ميهمانان نداشته است. در جبهه غربي، اتاق ها و راهروهاي طرفين آن قرار گرفته است. خانه حقيقي همچون ساير خانه هاي ايراني داراي خلوت يا بيروني بوده كه در سمت شرق ساختمان واقع شده است.
خانه اخوان حقيقي تا قبل از انقلاب در مالكيت خصوصي افراد بود در ابتداي دهه ۱۳۵۰ توسط دولت وقت خريداري و در اختيار وزارت فرهنگ و هنر وقت قرار گرفت. در جنگ تحميلي نيز آسيب هائي به خانه وارد شد كه توسط استادكاران و معماران سنتي به همان شيوه اصلي بازسازي گرديد. به طوري كه پنجره هاي ارسي اين خانه از نفايس هنر مشبك به شمار مي رود.
آنچه اين خانه زيبا و جالب را در شمار جاذبه هاي نفيس اصفهان قرار مي دهد،شباهت تزئينات طلاكاري و گل و بوته اي آن با تزئينات ارگ كريم خاني در شيراز است. اين شباهت به حدي است كه با قاطعيت مي توان اين اثر را مربوط به دوران زنديه دانست. این خانه زیبا هم اکنون در اختیار دانشگاه پردیس اصفهان است.
آدرس:چهارباغ پایین، كوچه ۱۱ پيچ